Այո, այս կարմրահեր թումոցիները նույն ընտանիքից են, բայց զարմանալիորեն հարիփոթերյան աշխարհի Ուիզլիները չեն, այլ Ախուրյան համայնքի Հովհիկյանները: Նրանք երկու քույր են և մեկ եղբայր` 17-ամյա Նանեն (որին նույնիսկ կարող եք տեսնել BBC-ում), 15-ամյա Մերին և 14-ամյա Դավիթը: Հովհիկյաններին կտեսնեք Ախուրյանի Թումո տուփում կամ Թումո Գյումրիում, որտեղ նրանք մասնակցում են դասընթացների ու աշխատարանների: Կարմրահեր թումոցիների միասնական երազանքն է դառնալ լավ մասնագետներ` կապ չունի, թե ինչ ոլորտում, քանի որ նրանց կարծիքով Հայաստանը կարող է հզորանալ բանիմաց մասնագետների շնորհիվ: Մեր թիմը որոշեց Հովհիկյաններին մի փոքր «հարցախեղդ» անել Թումոյի մասին և ոչ միայն: Դե, գնացի՜նք:

Հ – Ո՞րն է Թումոյի հետ կապված ձեր առաջին հիշողությունը:

Մերի – Գրանցման գործընթացը: Հենց այդ պահից սկսած արդեն պատրաստ էի նոր գիտելիքներ ստանալ:
Նանե – Մեծ, կարմիր սենյակը, որտեղ վարժանքներ ենք անում:
Դավիթ – Առաջին անգամ Թումո եկա քույրերիս հետ, բայց չկարողացա գրանցվել, որովհետև տարիքս չէր հերիքում. այդպես ստիպված էի չորս ամիս սպասել:

Հ – Որո՞նք են ձեր սիրելի թումոյական ոլորտները:

Մերի – Նկարչություն, երաժշտություն, լուսանկարչություն, գրաֆիկական դիզայն, 3D մոդելավորում:
Նանե – Երաժշտությունը, քանի որ այն ոչ միայն նախասիրություն է ինձ համար, այլև տարերք, ինչն էլ կարծում եմ տիպիկ է իմ տարիքի բոլոր պատանիների համար:
Դավիթ – Ռոբոտաշինություն և կայքերի մշակում:

Հ – Որո՞նք են Թումոյում անցած ձեր ամենասիրելի աշխատարանները:

Մերի – «Էթնոմշակույթ» և «Հեքիաթների սաունդթրեքեր» աշխատարանը, որի ընթացքում ստեղծեցի երաժշտություն մեզ շատ հայտնի հայկական ժողովրդական «Ծիտը» հեքիաթի համար։
Նանե – Թոմ Օգերի «Նորարարական արվեստ Generative AI-ի միջոցով» աշխատարանը և «Էթնոմշակույթ»-ը, որի ժամանակ ստեղծեցի արգենտինական տանգո:
Դավիթ – Ցանկացած աշխատարան կապված ռոբոտաշինության հետ:

Հ – Ո՞րն է Թումոյում սովորածդ ամենամեծ դասը:

Մերի – Ավելի ինքնավստահ լինել:
Նանե – Հավատալ ինքս ինձ:
Դավիթ – Կողմնորոշվել, թե ինչ եմ անելու ապագայում:

^{Դավիթ Հովհիկյանի կայքը}

Հ – Ինչո՞վ եք զբաղվում Թումոյից դուրս:

Մերի – Երաժշտությամբ, նկարչությամբ և պարով:
Նանե – Թումոյից դուրս զբաղվում եմ ստեղծագործելով ու խորանում եմ մաթեմատիկայի ու անգլերենի մեջ։
Դավիթ – Ծրագրավորումով և կայքերի մշակմամբ: Նաև սիրում եմ մասնակցել տարբեր մրցույթների: Դրանցից մեկի` Կորիզ համադպրոցական մրցույթի ժամանակ զբաղեցրի առաջին տեղը:

Հ – Ի՞նչ եք պատրաստվում անել ապագայում:

Մերի – Շատ նպատակներ ունեմ ապագայի համար, որոնք այժմ ավելի շոշափելի են Թումոյի շնորհիվ:
Նանե – Ուզում եմ դառնալ ծրագրավորող:
Դավիթ – Պլանավորում եմ դառնալ ծրագրավորող և հիմնել իմ ընկերությունը:

Հ – Մեկ հետաքրքիր փաստ ձեր մասին:

Մերի – Կարում եմ հագուստներ և գործում եմ տիկնիկներ:
Նանե – Երբեք չեմ դադարում ժպտալ:
Դավիթ – Միշտ սիրում եմ ճիշտ լինել և կապ չունի, թե ինչում:

Իսկ հարցերից մեկն էլ ստացավ մեկ ընդհանուր պատասխան:

Հ – Ինչպե՞ս կհամոզեիք Ախուրյանի պատանիներին գալ Թումո տուփ։

Պ – Թումոն հնարավորություն է տալիս ծանոթանալ այնպիսի ոլորտների հետ, որոնք կարող են դառնալ ապագա մասնագիտություններ: Իսկ այն, որ Ախուրյանում երեխաներն արդեն հասանելիություն ունեն ինքնուսուցման վարժանքներին մասնակցել տուփում և միայն աշխատարանների համար գնալ Գյումրիի Թումո կենտրոն, արդեն իսկ մեծ մոտիվացիա է։

Չգիտենք, թե ինչ է Հովհիկյաններին սպասվում ապագայում, բայց վստահ ենք, որ այն մոգական է լինելու: Կապրենք` կտեսնենք:

Ի՞նչ եք մտածում «Բողկ» ասելիս. երևի բանջարեղեն, չէ՞։ Երևի նաև մտածեցիք, թե դա ինչ կապ ունի նկարի պատանու հետ: 

Ծանոթացեք՝ 14-ամյա Արտյոմն է, ով արդեն մեկ տարի է ունի իր յութուբյան անիմացիոն ալիքը, իսկ «Բողկ»-ը դրա անվանումն է:

Արտյոմը բնակվում է Իջևան քաղաքում և արդեն երկուսուկես տարի է, ինչ հաճախում է Թումո Դիլիջան։

Դեռ փոքրուց Արտյոմի ծնողները նկատել են տղայի հետաքրքրությունը պատկերներ ստեղծելու նկատմամբ. վերցնում էր թուղթն ու գունավոր մատիտները և կենդանացնում իր սիրելի մուլտֆիլմերի հերոսներին: 

Թումո ընդունվելուց հետո պատանու հետաքրքրությունները բազմապատկվել են, իսկ անիմացիոն կերպարներին զուգահեռ սկսել են «կենդանանալ» երաժշտական մեղեդիները, խաղային սցենարներն ու նոր գաղափարները:

«Երբ առաջին անգամ եկա Թումո Դիլիջան, արդեն հասցրել էի համացանցի միջոցով ծանոթանալ Թումոյի տասնչորս ոլորտներին և դժվարությամբ որոշում կայացրի, թե որ վեց ոլորտներն եմ ընտրելու», – պատմում է Արտյոմը:

Նա երկուսուկես տարվա ընթացքում մասնակցել է անիմացիայի, խաղերի ստեղծման, շարժական գրաֆիկայի, նկարչության, երաժշտության և ծրագրավորման դասընթացների։ Տարբեր ոլորտներին զուգահեռ Արտյոմը հասցրել է «բնակվել» Թումոյի տարբեր հասցեներում. սկզբում հաճախել է Դիլիջանի կենտրոն (եղել է կենտրոնի առաջին ուսանողներից), որոշ ժամանակ անց տեղափոխվել է Ազատամուտի տուփ, իսկ հիմա ինքնուսուցման փուլերը անցնում  է Իջևանի տուփում:

 

«Մտքերս կարծես միշտ ճանապարհորդության մեջ են։ Ինչ մտածում եմ, փորձում եմ շոշափելի դարձնել։ Երազանքներս իրականություն դարձնելու ճանապարհին եմ: Կենտրոնացնում եմ ​​հմտություններս և կյանք եմ հաղորդում մտքերիս՝ դրանք վերածելով աշխույժ, հումորային անիմացիաների։ Յուրաքանչյուր անիմացիայով ես ոչ միայն կիսում եմ այն ինչ սիրում եմ, այլև փորձում եմ մոտիվացնել մյուսներին իրագործելու իրենց մտքերը այս թվային անծայրածիր աշխարհում», – պատմում է Արտյոմը։

Վեց տարեկանից Արտյոմը Յութուբում տարբեր բլոգերների էր հետևում։ Թումոյում հասկացավ, որ ուզում է իր ալիքը ունենալ։ Սկսեց մտածել բովանդակության, տեսանյութերի ստեղծման և յութուբյան ալիքի անվանման մասին։ Քանի որ անիմացիաները հումորային էին, այդ իսկ պատճառով ուզում էր որևէ հումորային անուն մտածել ալիքի համար։ Այդպես «աճեց» «Բողկը»։ Սկզբում մտածում էր անիմացիաները ստեղծել ռուսերեն կամ անգլերեն, բայց նկատելով, թե որքան քիչ անիմացիոն կոնտենտ կա հայերեն լեզվով, որոշեց համալրել դրանք սեփական պատմություններով:

Արտյոմը իր անիմացիաները մոնտաժում է Adobe Premiere և After Effects ծրագրերով (ծրագրերին ծանոթացել է համացանցի միջոցով, իսկ Թումո հաճախելով հարստացրել է իր գիտելիքները պաշարը)։ Օգտագործելով Թումոյում ձեռք բերած հմտությունները՝ Արտյոմն ամեն օր ավելի է կատարելագործում իր յութուբյան ալիքը։

Բայց ալիքի կատարելագործումն Արտյոմի համար բնավ վերջնանպատակ չէ: Նա որոշել է ապագայում հմտանալ անիմացիայի ոլորտում և դասավանդել Թումո հաճախող ապագա անիմատորներին։

Արտյոմի սիրելի անիմացիան, որ ինքն է ստեղծել (սիրելի է քանի որ առաջին անիմացիան է, որ տեղադրել է իր յութուբյան ալիքում)՝

Արտյոմի Յութուբյան ալիքին կարող եք հետևել այս հղմամբ՝ https://www.youtube.com/@boxkanim

*Այս պատմության մեջ «սովորել» բառն օգտագործվում է 12 անգամ և դա պատահականություն չէ:

Տասնվեցամյա Նարեկը սովորականից շատ է սովորում, ու սա չենք ասում զուտ վերնագրի բառախաղը շարունակելու համար: Թումոյում ու Արմաթ լաբորատորիաներում ՝ տեխնոլոգիաներ և դիզայն, պարապմունքներին՝ մաթեմատիկա և անգլերեն, տանն էլ՝ ֆինանսներ ու թրեյդինգ. թվում է, թե Նարեկի ողջ օրը սովորելով է անցնում ու բնավ սխալ չի թվում:

«Առավոտյան ժամը ութից մինչև երեկոյան ժամը վեցը դասերի եմ», – ասում է Կապանի Թումո տուփի ուսանող Նարեկը ու ասում է ոչ թե որպես դժգոհություն, այլ որպես հպարտության առարկա: Իսկ ոչ սիրելի առարկաներ (կամ թումոյական ոլորտներ) Նարեկը չունի, որովհետև ինչպես ինքն է ասում` ամեն ինչն էլ ապագայում պետք է գալու:

Քանի որ վաղուց որոշել է, որ մեծանա՝ full-stack ծրագրավորող է դառնալու, «ապագայում պետք է գալու» տրամաբանությամբ արդեն HTML, CSS, Python, Javascript ու ևս մի քանի ծրագիր ու լեզու է սովորել, հիմա էլ React է ուսումնասիրում:

Փորձելով մի քիչ շեղվել սովորելու թեմայից, Նարեկին հարցնում ենք Կապանի մասին` ինչպիսի՞նն է կյանքը քաղաքում, որո՞նք են սիրելի վայրերը. պարզվում է, որ Կապանում ամենաշատը սիրում է այն, որ զարգանալու հնարավորությունները շատ են «…ամեն տեղ չի, որ Թումո կա, Արմաթ կա…»: Պատասխանը զարմանալի չէ, բայց պատանու սովորելու ձգտումը չի դադարում զարմացնել:

Թումոյի մասին Նարեկն առաջին անգամ լսել է սոցիալական ցանցերից: Միանգամից հետաքրքրվել և գրանցվել է. ամեն օր մի նոր բան սովորելու հնարավորություն տվող Թումոն ու սովորելու ոչ մի հնարավորություն բաց չթողող Նարեկն իրար համար էին ստեղծված:

Թումոյում սովորելու երկու տարիների ընթացքում ծրագրավորումից բացի հասցրել է գրաֆիկական դիզայն, անիմացիա, ստեղծագրություն ու մի շարք այլ ոլորտներ ուսումնասիրել, մի քանի կայք ստեղծել, լոգոներ մշակել ու անգամ պատմվածք գրել:

Նարեկի կողմից ստեղծված կայքերից մեկը:

Թումոյում ամենաշատը սիրում է ոլորտների բազմազանությունը, ինքնուրույնության կարևորումն ու թումոցի ընկերներին, ամենաքիչը` այն, որ Կապանի Թումո կենտրոնը դեռ չի բացվել: Իսկապես, Կապանի երկաթուղային կայարանի պատմական շենքը դեռևս ակտիվ վերանորոգման փուլում է` Թումո կենտրոնի վերածվելու համար, իսկ թումոյական կրթությունը համայնքին հասանելի դարձնելու համար կայարանի կողքին ժամանակավորապես տեղակայվել է Թումո տուփերի կլաստեր: Ինչևէ, մեզ մոտ նշում ենք անում, որ նոր կենտրոնի բացմանը Նարեկին անպայման հրավիրենք ու շարունակում ենք բացահայտել նրան:

Ամենասիրելի ֆիլմը «Կտոր մը երկինք»-ն է, ֆիլմում ամենասիրելի սյուժետային գիծը` գլխավոր հերոսի կողմից իր հոր արհեստը սովորելու հուզիչ պատմությունը: Կրկին, զարմանալի չէ:

Իսկ այ «ի՞նչ երազանք ունես» հարցին Նարեկի պատասխանը դժվար գուշակեք: Գրեթե ողջ ժամանակը սովորելուն տրամադրող Նարեկը երազում է իր ապագան կառուցել այնպես, որ կարողանա ժամանակի մեծ մասն ընտանիքի հետ անցկացնել: Դեռ չի կոմնորոշվում` ապագան Կապանում, թե Երևանում է պատկերացնում, բայց մի բան հաստատ է` անկախ ամեն ինչից, կուտակած գիտելիքները գործի է դնելու Հայաստանում:

Սպիտակի Թումո տուփի մարզիչ Լուսինեն պատմում է իր կյանքի կինոյից, որի ժապավենը պտտվում է հողագործության, Թումոյի, թումոցիներից ստացած դասերի, լուսանկարչության և հենց կինոյի շուրջ:

Լուսինեի «կինոն»

Լուսինեն կինոռեժիսոր է: Նրա սիրելի ֆիլմը Chungking Express-ն է, իսկ սիրելի ռեժիսորը` Վիմ Վենդերսը: Նա վստահ է, որ ներկայիս իր համարձակ և ռիսկային բնավորության հիմքը հենց այդ մասնագիտությունն է: «Ավարտական աշխատանքով մի քանի կինոփառատոների եմ դիմել, և «Մեկ կադր» կինոփառատոնում արժանացել եմ Լավագույն հայկական կարճամետրաժ ֆիլմ մրցանակին»:

Նախորդ տարի Լուսինեն մասնակցել է Վենետիկում անցկացվող Cinema Human Rights and Advocacy by the Global Campus of Human Rights and Picture People ամառային դպրոցին: Այդ շրջանը համընկել է Վենետիկի միջազգային կինոփառատոնի հետ և Լուսինեն առանձնահատուկ կարոտախտով է հիշում փառատոնում դիտած ֆիլմերը: «Պատահում էր, որ օրվա ընթացքում 2-3 լիամետրաժ ֆիլմ դիտեի: Երիտասարդ ռեժիսորի համար նման մասշտաբների կինոիրադարձությանը մասնակցելը մեծ երազանք է»:

Լուսինեի առօրյա կինոյի մասն է հողագործությունը. նա սիրում է աճեցնել տարբեր տեսակի բույսեր և բանջարեղեններ, օրինակ` լոլիկ կամ կանաչ ռեհան: «Երբ տեսնում ես, թե ինչպես է փոքրիկ սերմն աճում ու վերածվում սնունդի, որը հետո հայտնվում է քո սեղանին, այ, սա մի ուրիշ զգացություն է»:

Թումոն` Թումոյից առաջ

Լուսինեն Թումոյին ծանոթացել է համացանցում, ուսանողների աշխատանքները տեսնելով, և արդեն պատկերացում կազմել, թե ինչ աշխատանք են կատարում թումոցիներն էկրանների հետևում: Հենց այս հետաքրքրությունն էլ նրան բերեց Թումո` Վանաձորից Սպիտակ: Քաղաքից քաղաք ամենօրյա ճանապարհը հաղթահարելու անհրաժեշտությունը նրան ոչ մի րոպե հետ չպահեց Թումոյում աշխատելու որոշումից: Լուսինեն գտնում է, որ սովորել կամ աշխատել ցանկացող մարդու համար տրանսպորտի նման արտաքին գործոնները հաղթահարելի են:

Որպես Թումոյի մարզիչ

Թումոյում մարզիչ լինելու ընթացքում Լուսինեն իրեն թումոցի է զգում, քանի որ իր ուսանողների նման բացահայտել է Թումոյի բազմաթիվ ոլորտները և դրանց մեջ գտել այն, ինչը երբեք չէր կարծի, թե իրեն կհետաքրքրի: Լուսինեն նաև առանձնացնում է Թումոյում ուսուցման ինքնուրույնությունը, քանի որ «ինքնուրույն սովորելու հմտությունն ամենակարևորն է, որը մարդ պետք է ունենա»: Կրթությունը երկկողմանի գործընթաց է. եթե Լուսինեն ինչ-որ բան է սովորեցնում ուսանողներին, ապա, ըստ նրա, ուսանողներից էլ սովորում է, օրինակ, լավ ընկեր լինել: «Ամենասիրածս պահն է, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են ժամանակի ընթացքում ուսանողները մտերմանում ու թե ինչպես է այդ ընկերությունը ձևավորվում»: Երբեմն էլ նա ուսանողներին հանդիպում է Վանաձոր-Սպիտակ տրանսպորտում, և երթուղայինը վերածվում է ուսանող-մարզիչ շփման հավելյալ հարթակի: Օրինակ, տուփի ուսանող Կարենի հետ բռնեցին անձրևից թրջված մարդկանց չորանալուց բարձրացող գոլորշու ամպիկի կադրը:

Լուսինեն կարծում է, որ մարզչի լավագույն ձեռքբերումը ուսանողի հաջողությունն է. օրինակ, երբ ուսանողն ավարտում է նախապայման վարժանքները, գնում է Գյումրու կենտրոն` դասընթացի ու վերադառնում էլ ավելի հմտացած և նոր գիտելիքներով:

Սպիտակի մասին բացահայտումները

«Երբ Սպիտակում աշխատանքի ընդունվեցի, որոշեցի քաղաքը մի լավ ուսումնասիրել, պրպտել, քանի որ լրիվ անծանոթ էի քաղաքին: Այսպես լուսանկարներ անելու հետքերով մի լքված տարածք գտա` «Հեքիաթ» անունով սովետական ճամբարը, որը մեծ բացահայտում էր ինձ համար ու անսպասելի սիրուն էր»:

Երկու գաղտնիք Լուսինեի մասին

Լուսինեի առաջին աշխատանքը եղել է շրջիկ թատրոնում, որտեղ մանկապարտեզի համար բեմադրված ներկայացման մեջ գորտի դերակատարն է եղել:

Նրա սիրելի զբաղմունքը լուսանկարչությունն է և հեծանիվ քշելը: Ուզում է մի օր հեծանվով ճանապահորդության դուրս գալ ու անցնել Հայաստանի բոլոր քաղաքներով ու գյուղերով:

Հետոն

Լուսինեն պատկերացնում է, թե ինչպես մի օր Թումոյում կանցկացնի ֆիլմերի ստեղծման աշխատարան, որտեղ կենտրոնի մյուս ոլորտների ուսանողներն էլ աշխատանքային գործընթացի մի մաս կդառնան: Օրինակ` ստեղծագրության մեջ հմտացած ուսանողները կգրեն սցենար, գրաֆիկ դիզայներ թումոցիները կստեղծեն ֆիլմի պաստառը, նկարիչները կնկարեն պատմատախտակը, երաժիշտները կլինեն ձայնային օպերատորները և այսպես շարունակ:

Մարալիկում արդեն 9 ամիս գործող Թումո տուփը տեղի պատանիների համար դարձել է այն վայրը, որտեղ նրանք գտնում են նոր հետաքրքրություններ և հմտանում նորարար ոլորտներում: 17-ամյա Սուսանա Կուզնեցովան արդեն բացահայտել է, որ ֆիլմերի ստեղծումն ու երաժշտությունը թումոյական իր բազմատեսակ հետաքրքրությունների առաջնային տեղերում են:

Սուսանան Մարալիկ է տեղափոխվել Մոլդովայից, երբ 7 տարեկան էր: Այնտեղից նա հիշում է իրենց գյուղի խաղողի այգիները, իր տատիկի պատրաստած գինին և գետի մոտ վառված խարույկի շուրջ իր ընկերների պատմած սարսափ պատմությունները:

Իրականում Սուսանայի կյանքը տարօրինակ զուգադիպությամբ պտտվում է 7 թվի շուրջ: Նա Թումո տուփի համար գրանցվել է հենց 7-րդ ամսի` հուլիսի 7-րդ օրը, իսկ առաջին դասն ունեցել սեպտեմբերի 7-ին` ժամը 7-ին:

Երաժշտությունը Սուսանայի առօրյայի անփոխարինելի մասն է. նա նվագում է դաշնամուր, կիթառ, հարվածային գործիքներ: Իսկ Թումոյում ստեղծում է թվային երաժշտություն` գործածելով վիրտուալ գործիքներ` թավջութակ, փողայիններ և նույնիսկ քսիլոֆոն:

Երաժշտության հանդեպ սերը Սուսանային Մարալիկից հասցնում է Արթիկ, որտեղ անցկացվում են իր ու ընկերների The Pink Stones (Վարդագույն քարեր) բենդի փորձերը հենց խմբի ղեկավարի տանը կից տարածքում: Խումբը կազմավորվել է` ոգեշնչվելով 1978-1988 թվականներին նույն քաղաքում գործած The Rosy Stones-ից: Բենդը տարբեր ժանրերի գործեր է նվագում` հիթերի cover-ներ և հայկական ժողովրդական երգերի սեփական մշակումներ:

«Երբ մաման ինձ կիթառ գնեց, մեկ ամսում ինքս ինձ նվագել սովորեցրի: Հետո, երբ մասնագետ էինք փնտրում, որը կօգներ բարելավել նվագելու հմտություններս, ինձ հուշեցին Արթիկ գնալ: Արթիկում էլ հանդիպեցի կիթառի իմ ուսուցչին` Համոյին, որը ներկայիս The Pink Stones-ի ղեկավարն է: Այդպես տեսնելով, որ մոտս լավ է ստացվում կիթառ նվագելը, Համոն որոշեց ինձ ու մի քանի այլ երիտասարդների հետ խումբ ստեղծել», – պատմում է Սուսանան:

Հիմա The Pink Stones-ի հիմնական կազմից մնացել են միայն Սուսանան ու Համոն, իսկ ծառայության կամ ուսման մեկնած հին անդամներին փոխարինելու են եկել արթիկցի այլ պատանիներ:

Սուսանան կարծում է, որ Թումո տուփն իր համայնքում փոփոխությունների ալիք բերեց: «Օրինակ, այն երեխաները, որոնք չէին գտնում սիրելի զբաղմունք, ահավոր մեծ էնտուզիազմով ու ոգևորվածությամբ են Թումո գալիս` նոր ոլորտների բացահայտելու»,- պատմում է Սուսանան:

«Երբ առաջին անգամ Թումո տուփ եկա, այս միջավայրն ինձ միանգամից հարազատ դարձավ: Մարզիչների հետ ծանոթանալն է՜լ ավելի ոգեշնչեց ինձ ու հենց առաջին օրը բոլոր հասանելի ինքնուսուցման վարժանքները արեցի», – վերհիշում է Սուսանան:

Մարալիկում Սուսանայի սիրելի վայրը Սպիտակ եկեղեցու այգին է, որի հանգիստ միջավայրը նրան օգնում է կենտրոնանալ և նկարել դրա շուրջ պտտվող դեմքերն ու դեպքերը:

Թե ինչպիսին է իր ապագան տեսնում Սուսանան, նա մեզ չպատմեց. պարզապես խնդրեց համբերատար սպասել, հետո տեսնել և մի լավ զարմանալ, որովհետև այդ արդյունքին ոչ ոք հաստատ չի սպասում: Իսկ մինչ այդ նա կշարունակի սուզվել ֆիլմարտադրության և նկարչության մեջ և անսահման ժամեր կծախսի իր բենդի փորձերի ժամանակ կատարյալ սոլո ստանալու վրա:

15-ամյա Ռուզաննան Արթիկի Թումո տուփի առաջին ուսանողներից է։ Թումո հաճախելու 10 ամիսների ընթացքում նա հասցրել է մասնակցել Կոլումբիայի համալսարանի ստեղծագրության աշխատարանին, հասնել գրաֆիկական դիզայնի դասընթացի երրորդ մակարդակ, գրել երաժշտություն, պատրաստել պոստերներ, լոգոներ ու ոչ միայն։ Իսկ թե ինչպես Թումոյում դիտած մի անիմեն փոխեց իր կյանքը` տեսեք հոլովակում:

Ինչպես Թումոն` «մեծ ու անծանոթ աշխարհը», ամբողջովին փոխեց Գրիգորի Արտազյանի կյանքը՝ հասցնելով նրան աշխարհի լավագույն նորարարական համալսարաններից մեկը։
20-ամյա Գրիգորին ԱՄՆ-ի Միներվա համալսարանի համակարգչային գիտության ֆակուլտետի ուսանող է և արդեն հասցրել է սովորել իր համալսարանի Հարավային Կորեայի և Թայվանի կամպուսներում, հիմա էլ մեզ հետ զրուցում է Հնդկաստանից։ 2014 թվականին, երբ Գրիգորին դեռ 11 տարեկան էր, ընկերների հետ իմացավ Թումոյի մասին, և, չնայած այնքան էլ չէր պատկերացնում՝ իրեն ինչ է սպասվում, համբերեց մի քանի ամիս և 12-ը լրանալուն պես եկավ Թումո։ «Հետո կյանքը փոխվեց․ ընկերներով սկսեցինք հաճախել, ու շաբաթվա այն օրը, երբ դասերից հետո պետք է գայինք Թումո, դարձավ ամենասիրելին: Թումոն դուռ էր դեպի մի նոր, մեծ ու անծանոթ աշխարհ»,- պատմում է Գրիգորին։

Նոր ոլորտներ, ձախողումներ ու հաջողություններ

Գրիգորին սովորում էր ֆիզմաթ դպրոցում, և, ինչպես ինքն է ասում, Թումոն նրա համար ֆիզիկայից ու մաթեմատիկայից կտրվելու վայրն էր: Այստեղ նրան ավելի շատ հետաքրքրում էին ստեղծագործական ոլորտները` գրաֆիկական դիզայնից մինչև ստեղծագրություն, իսկ ֆիլմերի ստեղծման դասընթացն ու աշխատարանները նրա ամենասիրելին էին:

«Թումոն փոքրուց ինձ սովորեցրեց ձախողել ու ձախողումից ուժ հավաքել»,- Գրիգորին հիշում է, թե ինչպես չանցավ ֆիլմերի երկրորդ մակարդակից՝ երրորդը, և ստիպված էր սպասել ևս վեց ամիս կրկին փորձելու համար։ Այս վեց ամիսների ընթացքում Գրիգորիին քաջալերում և օգնում էին դասընթացավարները և մարզիչները: Վեց ամիս անց Գրիգորին ֆիլմերի ստեղծման դասընթացի երրորդ մակարդակում էր, իսկ 2019-ին` Մերի Քեթրինգի աշխատարանում ընկերների հետ համատեղ արդեն ստեղծել էր «Կավե մարդ» ֆիլմը, որը դարձավ Վահէ և Լյուսի մրցույթի երկրորդ մրցանակակիր։

Թումոյի աշխատարաններից՝ Միներվայի համալսարան

Կորոնավիրուսի համավարակի հետևանքով որոշ ժամանակ Թումոյի դասերն առցանց էին անցակցվում: Այդ օրերին Գրիգորին մասնակցում էր Դիլան և Սոֆիա Մուրերի աշխատարանին, որում ոչ միայն սովորում էր ստեղծել ինտերակտիվ պատմություններ արհեստական բանականության միջոցով, այլև օգնում էր թարգմանել աշխատարանը մյուս թումոցիների համար: Հենց այս ժամանակ Գրիգորին լրջորեն սկսեց մտածել կրթությունն արտերկրում շարունակելու մասին։ Աշխատարանի ընթացքում միայն առցանց շփվելուց հետո Գրիգորին Դիլանին ու Սոֆիային անձամբ առաջին անգամ հանդիպեց հենց իրենց տանը. երբ նա փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում էր, գոհաբանության օրը իր սիրելի դասընթացավարների տանը նշեց:

Հենց Դիլանն ու Սոֆիան են նաև Գրիգորիին օգնել դիմել ԱՄՆ-ի մի շարք համալսարաններ` կիսվելով իրենց փորձով և հայտադիմումները լրացնելու գաղտնիքներով: «Մոտ երեսուն համալսարան դիմելու արդյունքում մի քանիսը ընդունվեցի, բայց ընտրեցի Միներվան, որի կրթական ծրագրով ամեն կիսամյակ ճամփորդում ես մի նոր երկիր, նոր հմտություններ ձեռք բերում, տարբեր առարկաներ սովորում ու բացահայտում աշխարհը»,- ոգևորությամբ պատմում է Գրիգորին։
Գրիգորիի հաջորդ հասցեն Արգենտինան է: Թե ինչ է պատրաստվում անել յոթ երկրում սովորելուց հետո, այնքան էլ հստակ չգիտի, բայց մի բանում է համոզված` վերադառնալու է և իր ներդրումն է ունենալու Հայաստանում համակարգչային գիտության ոլորտի զարգացման գործում:

Դինա Եղիազարյանին կհիշեք 2020-ի այս բլոգից, որտեղ նա խոսում է Թումո Շավիղի մասին: «Թումո շավիղը շարժվում է ժամանակին համընթաց: Ոգևորված եմ, տեսնես հաջորդ փոփոխությունն ի՞նչ է լինելու», – ասում էր Դինան 2020-ին: Այդ օրվանից Դինան շատ երկար ճանապարհ է անցել: Իր հետաքրքրությունները բացահայտող 15-ամյա պատանուց` մինչև արդեն երկամյա մասնագիտական փորձ ունեցող 18 տարեկան գրաֆիկ դիզայներ: Եկեք տեսնենք, թե որն էր նրա հաջողության գաղտնիքը և ինչ կապ ուներ Թումոյի Շավիղը այդ ամենի հետ։

2017-ի հոկտեմբերին Դինան որոշեց ընդունվել Թումո, և նրա առաջին ընտրություններն էին անիմացիան, գրաֆիկական դիզայնը, նկարչությունը և բոլոր մյուս «արվեստոտ» ոլորտները, որոնք առաջարկում է Թումոն: Ազատ ժամանակ նկարելը նրա սովորություններից էրդեռ մինչև Թումոն, բայց ամեն ինչ ավելի հետաքրքրացավ, երբ պարզվեց, որ այստեղ ամեն ինչ նկարելու է թվային ձևաչափով։ Դինան շատ էր զարմացել, երբ դասընթացավարը մատիտների կամ ներկերի փոխարեն իր առջև պլանշետ դրեց:

Հենց այդ պահից սկսվեց նրա երկար ու գլխապտույտ պատմությունը թվային արվեստի և շարժական գրաֆիկայի աշխարհում։ 2019 թվականի մարտին գրաֆիկական դիզայնի առաջին մակարդակի դասընթացի ժամանակ նա հասկացավ, որ կարող է կարիերա կառուցել միաձուլելով ստատիկ և դինամիկ դիզայներական ոճերը: Դինան հետաքրքրված էր ոչ միայն պոստերների ստեղծմամբ, այլև ցանկանում էր վերակենդանացնել դիզայնի տարրերը: Ահա թե ինչու նա որոշեց անցնել Թումոյի շարժական գրաֆիկայի դասընթացի բոլոր երեք մակարդակները:

^{Դինայի` շարժական գրաֆիկայի երրորդ մակարդակում թիմակիցների հետ ստեղծած աշխատանքը}

Դանդաղ, բայց հաստատուն քայլերով, նա կատարելագործվեց դասընթացներում և աշխատարններում, սկսեց ստեղծել դիզայն և նկարազարդումներ ընկերների և ընտանիքի անդամների համար: Ինչից հետո, նա գրանցվեց ֆրիլանսերների համար նախատեսված կայքերում և սկսեց ընդունել գրաֆիկական դիզայնի պատվերներ մի շարք ընկերություններից և անհատներից աշխարհի տարբեր երկրներից:

^{Դինան SCAD-ի գրաֆիկական դիզայնի ամբիոնի փոխտնօրեն Սեմ Էքերսլիի` արտադրանքի փաթեթավորման դիզայնի աշխատարանում}

Դինան աշխատել է Երևանում հաստատված մի թիմի հետ և ստեղծել գովազդային նյութեր և անիմացիաներ քաղաքի հայտնի ռեստորանների համար։ Նա նույնիսկ որոշել է մեկ քայլ առաջ գնալ և ուժերը փորձել վեբ դիզայնում և արդեն իսկ անցել է Թումոյի վեբ դիզայն  դասընթացի առաջին մակարդակը:

Տեսնենք, թե ուր հասցրած կլինի նրան թումոյական շավիղը, երբ հաջորդ անգամ հանդիպենք:

Ինչպե՞ս Դանիայի մարմնամարզության չեմպիոնը դարձավ թումոցի:

Ծանոթացեք Անելիայի հետ, ով անցել է Հայաստան-Դանիա-Հայաստան ճանապարհը և այժմ արդեն Գյումրիի Թումոյի ուսանող է: Անելիան 6 տարեկան էր, երբ ընտանիքի հետ տեղափոխվեց Դանիա, իսկ 11 տարեկանում հետ վերադարձավ Հայաստան: Դանիայում անցկացրած 5 տարիների ընթացքում Անելիան հասցրել է գեղարվեստական մարմնամարզության անհատական մրցաշարում չեմպիոն դառնալ:

«Իհարկե դժվար է մեկ իրականությունում ապրելուց հետո հարմարվել մյուսին: Թումոն առաջին վայրն էր, որն այս փոփոխությունից հետո ինձ համար երկրորդ տուն դարձավ»:

Անելիան չունի թումոյական ոլորտների հստակ ընտրություն: Ծրագրավորում, լուսանկարչություն, անիմացիա, ստեղծագրություն, կայքերի ստեղծում, թե նկարչություն. նա ցանկանում է ուսումնասիրել հնարավոր բոլոր ոլորտները:

Այստեղ Անելիան ստեղծագրության դասընթացին է, որտեղ մյուս թումոցիների հետ փորձում է «կարդալ» կտավները և դրանց մասին պատմություններ հորինել:

Կոլումբիայի համալսարանի ստեղծագրության աշխատարանին Անելիայի ստեղծած պատմվածքը

«Թումոյում հասկացա, որ կայունությունն ու հետևողականությունն ամենակարևորն են հաջողության հասնելու համար: Միայն հետևողական աշխատանքով է, որ դու քո ցանկալի արդյունքին կհասնես` անկախ ոլորտից»,- ասում է Անելիան:

^{Անելիայի՝ Թումո ամառային ճամբարի շարժական գրաֆիկայի ավարտական աշխատանքը}

Անելիան նաև կամավորական աշխատանքով է զբաղվում: Նա դեռահասների համար տեղեկատվական Teenslive հարթակի SMM թիմի մի մասն է, որտեղ իր պատրաստած հոլովակների միջոցով իրազեկում է իր տարեկիցներին հանրության կողմից ամենաքննարկված թեմաների մասին:

Այստեղ Անելիան նկարում է ուսուցողական տեսանյութ պապիլոմավիրուսի մասին: «Հիմա ինտերնետում իրարից տարբերվող այնքան ինֆորմացիա կգտնես, որ չգիտես որին հավատալ, որին` ոչ: Հենց այս պատճառով էլ այս հոլովակների միջոցով փորձում ենք դեռահասների իրազեկվածությունը բարձրացնել»:

Ինչպես իր տարեկիցներից շատերը, Անելիան իրեն գտնելու և հասկանալու փուլում է: KASA կենտրոնի առաջնորդների խմբակն այս հարցում օգնում է նրան: «Այստեղ ունեցած քննարկումներն օգնում են ինձ դիմացինին և ինքս ինձ ավելի լավ հասկանալ, դրանից ելնելով էլ ավելի լավ հաղորդակցվել, ու իմ կարծիքով, սա կարևոր պայման է առաջնորդ լինելու համար»:

^{Անելիան BBC-ի պատրաստած տեսանյութում, որտեղ նա պատմում է Թումոյի և հարազատ քաղաքի մասին}

Անելիան հույս ունի, որ Հայաստան-Դանիա-Հայաստան ուղին ապագայում այլ ուսումնական կանգառներ ևս կունենա, և իր ճանապարհային քարտեզն ընդլայնելու գործում Թումոն ունի իր դերը` նրան տալով բազմաթիվ հմտություններ ու անհրաժեշտ փորձառությունը ապագայում հաջողության հասնելու համար:

Բոլորի նման էլ Մհերը փոքրուց սիրում էր Տրանսֆորմերների ու Ավատարի նման ֆիլմեր: Միակ տարբերությունը այն է, որ Մհերին ֆանտաստիկ պատմությունից բացի այնքան էր հետաքրքրում ֆիլմերում գործածված եռաչափ գրաֆիկան, որ նա ուղղակի չէր կարող չխորանալ դրա մեջ:

Երբ Մհերը դարձավ 12 տարեկան, որոշեց գալ Թումո` նոր հետաքրքրություններ գտնելու: Այստեղ ուսումնասիրեց 3D մոդելավորում, ծրագրավորում, խաղերի ստեղծում, անիմացիա: Այդ ամենից հետո ի վերջո որոշեց մասնագիտանալ հենց 3D մոդելավորման մեջ:

Այդ ժամանակ Թումոյի ուսանողները սկսել էին աշխատել Թումոյի և Եվրոպական միության համագործակցությամբ ստեղծված «Նետոյի առասպելը» հակակոռուպցիոն խաղի ստեղծման վրա: Մհերին առաջարկեցին միանալ թիմին որպես 3D մոդելավորող: Լինելով թիմի ամենաերիտասարդ անդամը, նա շատ ոգևորված էր աշխատել մեծ միջազգային նախագծի վրա: Նրա խոսքով «Նետոյի Առասպելը» մեծ փորձառություն էր իր համար` թե՛ մասնագիտական, թե՛ թիմային աշխատանքի առումով:

2017-ին ամբողջ թիմով Իտալիայի Լուկա քաղաքում անցկացվող ամենամյա «Lucca Comics & Games Festival»-ին իրենց խաղը ներկայացնելը անսպասելի էր թիմի բոլոր անդամների համար: Ասում է, որ չէր պատկերացնի, որ իր առաջին ճանապարհորդությունը Եվրոպա կլինի հենց այս տարբերակով: Մի խումբ պատանիների և մենթորների կողմից ստեղծված խաղը նույն տարի Գերմանիայի Էսսեն քաղաքում NICE մշակույթի և ինովացիայի մրցույթում ընտրվեց որպես լավագույն ստեղծարար նորարարություն` հայտնվելով 100-ից ավելի դիմորդներից ընտրված հնգյակում։

2019-ին Մհերը զորակոչվեց բանակ: Այս ժամանակահատվածը համընկավ 44-օրյա պատերազմի հետ: Պատերազմից չի պատմում, ասում է, բոլորն էլ գիտեն, թե ինչ է եղել: Միայն ասում է, որ ծառայությունը ավարտելուց հետո փնտրում էր մի բան, որը իրեն նորից կյանք կվերադարձնի: Հենց այդ ժամանակ էլ վերհիշելով եռաչափ մոդելավորման հանդեպ իր սերը որոշում է կրկին փորձել` այս անգամ արդեն որպես մասնագիտություն:

Արդեն մեկ տարի է, ինչ աշխատում է որպես 3D մոդելավորող: Ասում է` իր համար ամենադժվարը մարդու անատոմիայի մոդելավորումն է: Որոշել է զարգացնել նկարչական հմտությունները, ինչից հետո մասնագիտանալ խաղերի ստեղծման մեջ:

Ապագայի պլանները շատ են` խաղերի ստեղծման խոշորագույն ստուդիաների հետ համագործակցությունից մինչև սեփական ստուդիայի բացում: Այս ամենը` Հայաստանում. ասում է` ուզում է հենց այստեղ աշխատել ու ոլորտը զարգացնել: